درد بعد از تعویض مفصل لگن، تجربه‌ای است که بسیاری از بیماران برخلاف انتظارشان با آن روبه‌رو می‌شوند. تصور کنید پس از عمل، به‌جای آرامش، با دردی مداوم از خواب بیدار می‌شوید؛ چرا این اتفاق می‌افتد؟ این پرسش ذهن بیماران و پزشکان را به خود مشغول کرده است. در این مقاله، به بررسی علل، میزان شیوع و راهکارهای کاهش درد پس از جراحی تعویض مفصل لگن می‌پردازیم تا دیدی دقیق‌تر و علمی‌تر از این مشکل رایج ارائه دهیم.
تا چه زمانی داشتن درد بعد از تعویض مفصل لگن طبیعی است؟
درد پس از جراحی تعویض مفصل لگن، بخشی طبیعی از روند بهبودی است. با اینکه هدف این عمل کاهش درد و افزایش کیفیت زندگی است، بدن برای سازگاری با مفصل جدید نیاز به زمان دارد. شدت و مدت درد در بیماران مختلف متفاوت است، اما یک الگوی کلی وجود دارد که به درک بهتر این روند کمک می‌کند.
هفته اول تا سوم
در این دوره، درد شدیدتر است و بیشتر هم در ناحیه لگن، باسن یا ران حس می‌شود. این درد ناشی از برش جراحی، دستکاری بافت‌ها و قرارگیری پروتز است. در واقع بیمار هنگام راه رفتن، نشستن یا حرکت دادن پا دچار ناراحتی می‌شود تز همین رو استفاده از داروهای ضد درد، کمپرس سرد و فیزیوتراپی سبک در کاهش این درد بسیار موثر است. پس استراحت کافی و رعایت دقیق توصیه‌های پزشکی در این مرحله حیاتی است.
ماه اول تا سوم
با ورود به ماه دوم، درد باید روند نزولی پیدا کند و حرکت‌های روزمره راحت‌تر شوند. در این مدت، بیمار فقط پس از فعالیت فیزیکی یا در پایان روز احساس خستگی یا درد خفیف زا تجربه خواهد کرد. فیزیوتراپی فعال‌تر و تمرینات تقویتی به تقویت عضلات اطراف لگن و ثبات بیشتر کمک می‌کنند. ادامه استفاده منظم از داروهای تجویز شده در صورت نیاز، طبیعی است اما مقدار آن کاهش می‌یابد.
بعد از سه ماه
در اغلب موارد، بیماران پس از گذشت سه ماه باید بهبود قابل توجهی در درد و عملکرد حرکتی خود احساس کنند. دردی که باقی مانده، خفیف و گهگاهی است، مثلاً پس از راه رفتن طولانی یا ایستادن زیاد ۷ود را نشان می‌دهد. اگرچه ممکن است در برخی موارد نوساناتی وجود داشته باشد، اما در کل، زندگی روزمره باید بدون محدودیت شدید پیش برود. در این مرحله، فیزیوتراپی با تمرکز بر بازگشت به فعالیت‌های عادی و حتی ورزشی سبک ادامه دارد.
✳️ بیشتر بخوانید: مناسب‌ترین سن برای تعویض مفصل لگن
چه زمانی داشتن درد بعد از تعویض مفصل لگن نگران کننده است؟
اگرچه احساس درد در هفته‌ها و حتی ماه‌های ابتدایی پس از تعویض مفصل لگن کاملاً طبیعی است، اما در برخی موارد، این درد می‌تواند نشانه‌ی یک مشکل جدی باشد. شناخت مرز میان درد طبیعی و درد نگران‌کننده، به بیمار و پزشک کمک می‌کند تا به موقع وارد عمل شوند و از بروز عوارض جلوگیری نمایند. مواردی که درد می‌تواند نگران‌کننده باشد:
- اگر شدت درد بعد از هفته‌ها کم نشده باشد یا حتی افزایش پیدا کند، احتمال دارد مشکلی در عملکرد مفصل یا بافت‌های اطراف آن وجود داشته باشد.
- اگر درد شدید پس از چند هفته یا ماه که بیمار تقریباً بهبود یافته، به طور ناگهانی شروع شود، می‌تواند نشانه‌ای از جابه‌جایی پروتز، شکستگی اطراف آن یا التهاب جدید باشد.
- وجود تب، قرمزی، گرمی محل جراحی، تورم شدید یا ترشح از زخم می‌تواند نشان‌دهنده‌ی عفونت مفصل باشد که یک اورژانس پزشکی محسوب می‌شود.
- اگر بیمار ناگهان قادر به راه رفتن، بلند شدن یا حرکت دادن پا نباشد، احتمال مشکلات مکانیکی در پروتز مانند لق شدن یا دررفتگی مطرح می‌شود.
- این نوع درد نشانه‌ی تحریک عصب یا فشار به بافت‌های اطراف باشد و نیاز به بررسی دقیق‌تری دارد.
روش‌های مدیریت درد بعد از تعویض مفصل لگن
مدیریت موثر درد پس از تعویض مفصل لگن نقش کلیدی در بهبود سریع‌تر، افزایش کیفیت زندگی و کاهش عوارض احتمالی دارد. ترکیبی از دارو درمانی، مراقبت‌های بعد از تعویض مفصل لگن، تمرین‌های توانبخشی و حمایت روانی می‌تواند روند بهبودی را بسیار آسان‌تر کند. در ادامه، مهم‌ترین روش‌های کنترل درد پس از این جراحی بررسی شده‌اند:
داروهای مسکن و ضد التهاب
مصرف داروهای تجویز شده مانند ضد دردهای غیر استروئیدی یا در برخی موارد مسکن‌های قوی‌تر مانند پایه اولیه کنترل درد هستند. این داروها باید طبق دستور پزشک مصرف شوند تا از عوارض احتمالی مانند وابستگی یا آسیب به کبد و کلیه جلوگیری شود.
کمپرس سرد
استفاده از کیسه یخ روی ناحیه جراحی چند بار در روز (هر بار حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه) می‌تواند التهاب، تورم و درد را کاهش دهد. این روش به‌ویژه در هفته‌های اول پس از جراحی بسیار موثر است.
فیزیوتراپی
شروع زودهنگام فیزیوتراپی با تمرینات سبک، گردش خون را بهبود می‌بخشد و از خشکی مفصل جلوگیری می‌کند. با گذشت زمان، تمرینات تقویتی عضلات لگن، ران و زانو به پایداری مفصل و کاهش درد کمک می‌کنند. بی‌حرکتی طولانی‌مدت باعث سفتی مفصل و افزایش درد خواهد شد.
استفاده از وسایل کمکی
در هفته‌ها و ماه‌های اولیه، استفاده از واکر، عصا یا صندلی توالت بلند می‌تواند فشار روی مفصل را کاهش داده و از درد ناشی از فشار بیش از حد جلوگیری کند.
وضعیت درست خوابیدن و نشستن
خوابیدن به پشت با یک بالش بین پاها و نشستن روی صندلی‌های بلندتر با تکیه‌گاه مناسب می‌تواند از وارد آمدن فشار غیرضروری بر مفصل جلوگیری کرده و درد را کاهش دهد.
رعایت رژیم غذایی
مصرف غذاهای ضد التهابی مانند ماهی‌های چرب، میوه و سبزیجات تازه، به ترمیم بافت‌ها و کاهش التهاب کمک می‌کند. همچنین هیدراته ماندن بدن در دفع سموم و عملکرد بهتر مفصل نقش دارد.
حمایت روانی و کاهش استرس
استرس می‌تواند شدت درد را افزایش دهد. بهره‌گیری از حمایت خانوادگی، مشاوره روان‌شناختی یا تکنیک‌هایی مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا موسیقی‌درمانی، در کاهش تجربه ذهنی درد بسیار موثر است.
در نهایت….
درد پس از تعویض مفصل لگن تجربه‌ای گذرا اما مهم در مسیر بهبودی است. بیشتر بیماران با رعایت مراقبت‌های لازم، فیزیوتراپی منظم و پیروی از توصیه‌های پزشکی، طی چند ماه بهبود کامل را تجربه می‌کنند. اما شناخت علائم هشداردهنده و پیگیری به‌موقع، کلید پیشگیری از عوارض جدی است. با آگاهی و مراقبت صحیح، می‌توان مسیر درمان را با اطمینان و آرامش طی کرد.